Jak powstają zmarszczki na twarzy? Ten rodzaj skóry będzie starzał się szybciej

Jak powstają zmarszczki? Na ich pojawianie się wpływają równolegle takie czynniki jak promieniowanie słoneczne, geny, hormony, upływ czasu, ubytki tłuszczu i kości. Zmarszczki są pierwszą oznaką starzenia się skóry. Pojawiają się już około 25. roku życia, a z biegiem czasu jest ich więcej i więcej. Tylko właściwie dlaczego? I co skóra twarzy ma wspólnego ze skórką... jabłka?

Spis treści

1. Kiedy pojawiają się zmarszczki?
2. Podział zmarszczek
3. Co przyspiesza tworzenie się zmarszczek?

Zmarszczki to załamanie struktury skóry oraz znajdującego się pod nią „szkieletu” tworzonego przez włókna kolagenu i elastyny. Młoda skóra nie ma zmarszczek, bo obfituje w zasoby kolagenu i elastyny, które tworzą uporządkowaną, elastyczną strukturę, stanowiącą dla skóry coś w rodzaju rusztowania odpowiedzialnego za jej prawidłowe napięcie. Ma też wystarczająco dużo kwasu hialuronowego, naturalnego podskórnego „wypełniacza”. Ale wraz z upływem czasu tych substancji ubywa, słabnie także ich jakość, mniej jest również składników, które pobudzają ich naturalną produkcję – na przykład witamin A, E i C.

Gdy w ciepłym miejscu położysz jabłko, przez jakiś czas jego skórka będzie gładka. Po pewnym czasie jednak, gdy wyparuje z niego woda, pokryje się siateczką, która do złudzenia przypomina dojrzałą skórę. O ile w przypadku jabłka przyczyną zwiotczenia skóry jest utrata wody, o tyle w przypadku zmarszczek na twarzy proces jest bardziej skomplikowany i zależy od różnych czynników.

Gdy pod skórą maleje ilość kwasu hialuronowego, a kolagen i elastyna ulegają degradacji (przez co stopniowo rozchodzą się), przestają podtrzymywać skórę, która w tym miejscu zaczyna się zapadać. To, w jakim tempie, zależy przede wszystkim od genów, ale wpływ na to mają także inne czynniki - narażenie na promieniowania UV, styl życia, pielęgnacja, a nawet rodzaj cery. Skóra sucha i wrażliwa starzeje się szybciej, niż tłusta i mieszana (suchość sprzyja zmarszczkom), zmarszczki szybciej pojawiają się również u kobiet szczupłych, mających niewielkie zapasy tkanki tłuszczowej.

Kiedy pojawiają się zmarszczki?

Skóra zaczyna starzeć się już około 25 roku życia. Jednak wcześniej mogą pojawić się zmarszczki mimiczne (nie związane z procesem starzenia się). Około 30 roku życia w kącikach oczu mogą tworzyć się „kurze łapki”, dekadę później – zmarszczki między brwiami, na czole, a także bruzdy biegnące od ust w kierunku skrzydełek nosa. 50-latkom mogą już opadać policzki, zmarszczki pojawią się także na szyi. Wiotką skórę pooraną widoczną siateczką zmarszczek (co jest związane z zanikiem tkanki podskórnej) obserwują kobiety po 55 roku życia i starsze.

Podział zmarszczek

Ze względu na przyczynę i tempo powstawania zmarszczki dzielimy na:

• Mimiczne. Inaczej dynamiczne – pojawiają się najszybciej i są efektem ruchów mięśni mimicznych twarzy. Gdy wyrażamy jakiekolwiek emocje (np. śmiejemy się) mięśnie na zmianę kurczą się i rozkurczają. Zmarszczki początkowo widoczne są tylko podczas mimiki, ale z upływem czasu (i kolejnych uśmiechów lub grymasów) skóra traci zdolność do pełnego rozkurczania się, a linie mimiczne utrwalają się. Na ten typ zmarszczek najbardziej narażone są okolice ust, oczu, brwi i czoło – czyli wszystkie te, które marszczą się w trakcie wyrażania jakichkolwiek emocji. Ten typ zmarszczek nie ma związku z naturalnym procesem starzenia się skóry.
• Grawitacyjne – ich przyczyny to stopniowe starzenie się skóry oraz działanie przyciągania ziemskiego. To głębokie bruzdy, które pojawiają się, gdy skóra traci elastyczność i jędrność. Tworzą się w okolicy powiek, na szyi i na policzkach.
• Strukturalne – inaczej zmarszczki posłoneczne. Pojawiają się u osób lubiących wystawiać twarz do słońca (albo korzystać z solarium) i zwykle towarzyszą im zaburzenia pigmentacji. Każdy typ zmarszczek można podzielić dodatkowo w zależności od głębokości, na jaką sięgają. Zmarszczki powierzchowne nie przekraczają pół milimetra głębokości i najczęściej lokują się wokół oczu. Zmarszczki głębokie natomiast to poziome lub pionowe bruzdy na czole, policzkach, dolnej części twarzy i szyi.

Co przyspiesza tworzenie się zmarszczek?

To, w jakim tempie starzeje się skóra, zależy zarówno od genów (na które wpływu nie mamy), jak od wielu innych czynników zewnętrznych, których działanie jest ze sobą powiązane. Najbardziej istotne to promieniowanie UV, stres, dym tytoniowy, bo pod ich wpływem tworzą się w skórze wolne rodniki, czyli niesparowane, aktywne cząsteczki tlenu, odpowiedzialne za wiele destrukcyjnych procesów, w tym niszczenie lipidów i białek w błonie komórkowej skóry. W następstwie tego procesu uszkadzane zostają enzymy komórkowe, mające wpływ na pracę kolagenu i elastyny, co z kolei przyspiesza destrukcję obu tych włókien. Skóra poddawana działaniu wolnych rodników starzeje się szybciej, niż wynikałoby to z genów.

Podrażnienie (np. agresywnymi, wysuszającymi kosmetykami) również może przyśpieszać starzenie. Powstają ubytki w płaszczu lipidowym, a wtedy skóra wystawiona jest na działanie słońca i wolnych rodników.

Stres niszczy skórę jeszcze w inny sposób – pod jego wpływem wydziela się kortyzol (zwany również hormonem stresu), który uszkadza fibroblasty produkujące kolagen, co również przyczynia się do degradacji tego włókna. Oraz papierosy – nikotyna i zawarte w dymie toksyny sprawiają, że włókna podporowe skóry przestają tworzyć uporządkowaną strukturę, a dodatkowo rozpadają się estrogeny, przez co skóra staje się bardziej wiotka, niż wynikałoby to z metryki. W dodatku od ciągłego zaciągania się dymem wokół ust tworzą się zmarszczki promieniste, tzw. zmarszczki palaczy, na skutek mrużenia oczu szybciej też pojawiają się „kurze łapki”.

Jeśli zaś chodzi o czynniki wewnętrzne, największą oprócz genów rolę w procesie tworzenia się zmarszczek mają hormony płciowe. Widać to zwłaszcza u kobiet w okresie menopauzy: gdy zanika czynność jajników, maleje produkcja estrogenów, czyli żeńskich hormonów płciowych. Hormony te działają m.in. na skórę, a konkretnie na fibroblasty produkujące kolagen. Gdy ich poziom spada, zmniejsza się także ilość kolagenu, a więc skóra robi się mniej elastyczna, zmniejsza się jej gęstość.

Katarzyna Hubicz