Przedwczesne siwienie - co je powoduje?

Weryfikacja

Autor: lek. Patryk Jasielski

Siwienie stanowi naturalny proces, występujący w pewnym wieku u większości ludzi. Związane jest to z nieuniknionym procesem starzenia się organizmu. Pojawienie się siwych włosów po 30. roku życia, mimo że zazwyczaj niechciane, nie powinno niepokoić, gdyż jest częścią zachodzących z wiekiem zmian. Wystąpienie siwych włosów u osób poniżej 20. roku życia jest określane jako przedwczesne siwienie i może wskazywać na chorobę. Co może je powodować?

Spis treści

1. Czym jest siwienie?
2. Przyczyny przedwczesnego siwienia

Istnieje wiele potencjalnych przyczyn przedwczesnego siwienia. Są nimi różne choroby, przewlekły stres, niewłaściwa dieta czy palenie papierosów. W przypadku pojawienia się siwizny poniżej 20. roku życia warto skonsultować się z lekarzem i zrobić podstawowe badania. Mogą one pomóc w wykryciu przyczyny. Jeżeli wszystkie wyniki są w normie i nie stwierdza się jakiś innych zaburzeń to przedwczesna siwizna może mieć podłoże genetyczne, dziedziczone od rodziców.

Czym jest siwienie?

Za naturalny kolor włosów odpowiedzialny jest barwnik – melanina, wytwarzany przez komórki o nazwie melanocyty. Włosy siwieją wówczas, gdy melanocyty zaczynają nieprawidłowo funkcjonować i przestają produkować melaninę. Proces ten jest zależny od wielu czynników, ale w większości przypadków najważniejszymi są geny.

Siwienie jest bowiem dziedziczone od rodziców. Można się spodziewać, że jeżeli u rodziców pojawiają się siwe włosy, to będą one również występować u dzieci i to w podobnym wieku.

Siwienie uwarunkowane genetycznie zazwyczaj jednak nie pojawia się u 20-25 latek, a dopiero po 30. roku życia. Jeżeli występuję u osób poniżej tego wieku, to jest opisywane jako przedwczesne. Może stanowić objaw różnych chorób.

Przyczyny przedwczesnego siwienia

Stres

Stres stanowi nieodzowny element życia. W odpowiednim nasileniu daję motywację do pokonywania wyzwań. Jednakże przewlekły jak i nagły w dużym nasileniu, jest szkodliwy dla ogólnego funkcjonowania organizmu.

Znane są historie osób, które doświadczając bardzo silnego stresu (np. w oczekiwaniu na egzekucję), potrafiły w ciągu zaledwie kilku godzin całkowicie osiwieć. Stres wyzwala w organizmie szereg zmian, przystosowujących do zwiększonej aktywności, co określane jest stanem „walcz lub uciekaj”.

Dochodzi do zwiększonego wydzielania szeregu hormonów. Są to przede wszystkim hormony kory i rdzenia nadnerczy – kortyzol, adrenalina i noradrenalina. Utrzymywanie się wysokiego poziomu tych substancji działa negatywnie na szereg procesów biochemicznych. Powstaję zwiększona ilość wolnych rodników. Mają one szkodliwe działanie na komórki macierzyste we włosach oraz na melanocyty.

Może to wywoływać ich uszkodzenie lub nawet obumarcie. Tracą one wówczas swoją funkcje i nie produkują melaniny. Prowadzi to bezpośrednio do pojawienia się siwych włosów. Jeżeli więc w młodości doświadcza się silnego, długotrwałego stresu to stanowi to czynnik predysponujący do przedwczesnego siwienia.

Choroby autoimmunologiczne

Choroby autoimmunologiczne stanowią grupę chorób, w których to dochodzi do uszkodzenia tkanek organizmu przez własny, nieprawidłowo działający układ odpornościowy. Przyczyna powstawania tych schorzeń jest niejasna.

Prawdopodobnie jest wynikiem współdziałania różnych czynników. Jedną z takich chorób, powodujących przedwczesne siwienie jest bielactwo nabyte. Charakteryzuje się ono powstawaniem na skórze dobrze odgraniczonych odbarwionych plam.

Siwienie włosów towarzyszy również łysieniu plackowatemu. Dochodzi w nim do ogniskowego wypadania włosów, zarówno na głowie jak i na ciele.

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy to grupa schorzeń, w których może pojawić się niedoczynność (najczęściej pod postacią choroby Hashimoto) lub nadczynność (zwykle jako choroba Gravesa-Basedowa) tego gruczołu dokrewnego.

W obu tych zaburzeniach stwierdza się przedwczesne siwienie. W niedoczynności hormonów tarczycy jest za mało. Pojawiają się takie objawy jak:

• zwiększona męczliwość,
• nietolerancja zimna,
• brak apetytu,
• łatwe przybieranie na masie.

Inne objawy to:

• zaparcia,
• wypadanie włosów,
• wolna praca serca.

W nadczynności tarczycy hormonów jest za dużo. Występują dolegliwości takie jak:

• ciągłe uczucie gorąca,
• chudnięcie,
• szybka akcja serca.

Chory jest pobudzony, ciężko mu usiedzieć w jednym miejscu, pojawia się natłok myśli.

Często obecne są:

• biegunki,
• nadmierna potliwość
• czy wytrzeszcz gałek ocznych.

Diagnostyką i leczeniem tych chorób zajmuje się endokrynolog.

Choroby genetyczne

Choroby genetyczne są to schorzenia spowodowane przez określone mutacje genetyczne w genach lub chromosomach. Jest ich bardzo dużo, a objawem części z nich może być przedwczesne siwienie.

Jedną z takich chorób jest zespół Wernera. Schorzenie to charakteryzuje się przedwczesnym i przyspieszonym starzeniem się organizmu. Pierwsze objawy pojawiają się zwykle pod koniec okresu dojrzewania.

Są to dolegliwości takie jak obuoczna zaćma, niski wzrost, siwienie i/lub łysienie oraz charakterystyczne objawy skórne, m.in. wyprysk na podudziach.

Przedwczesne siwienie występują także w zespole Waardenburga.

Wyróżnia się kilka typów tego zespołu, charakteryzujących się zestawem różnych wrodzonych wad rozwojowych. Najczęściej jest to biały pukiel włosów już od wczesnego wieku, bielactwo, niedosłuch, różnobarwne tęczówki oraz szeroka nasada nosa.

Niedobór witaminy B12

Witamina B12 należy do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie. Jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Bierze udział w wytwarzaniu DNA do podziałów komórek oraz krwinek czerwonych (erytrocytów).

Jej niedobór stwierdza się częściej u wegetarian. Objawia się występowaniem anemii, czyli niedokrwistości (łatwe męczenie się, szybkie bicie serca, zawroty głowy, duszność). Inne dolegliwości to utrata apetytu, nudności, obrzmienie i zaczerwienienie języka.

Bardzo charakterystyczne jest pojawienie się cytrynowego zabarwienia skóry. Częste są też obniżenie nastroju oraz problemy neurologiczne:

• zaburzenia słuchu, smaku,
• odczuwania bodźców czuciowych,
• nerwobóle,
• porażenia mięśni
• i utrudnione poruszanie się.

Jej niedobór objawia się także siwieniem włosów oraz ich utratą.

Palenie papierosów

Wiedza o szkodliwości palenia papierosów dla organizmu jest powszechnie znana. Dym papierosowy zawiera szereg substancji, uszkadzających różne tkanki. Działa drażniąca na naczynia krwionośne i uszkadza ich ściany.

Przyspiesza rozwój blaszek miażdżycowych w obrębie tętnic. Powoduje powstawanie zwiększonej liczby wolnych rodników. Wszystkie te czynniki niekorzystnie działają na komórki produkujące barwnik włosów. Łatwiej ulegają obumarciu lub uszkodzeniu i nie spełniają swojej funkcji. Bez produkowanej melaniny włosy tracą swój kolor i dochodzi do siwienia.

Palenie zdecydowanie przyspiesza proces starzenia się organizmu, w tym cebulek włosowych. A więc może być czynnikiem sprzyjającym przedwczesnemu siwieniu. W jednym z badań oceniono 104 osoby z przedwczesnym siwieniem i 103 z normalnym (po 30. roku życia). Okazało się, w pierwszej grupie palacze stanowili 40.2%, a w drugiej tylko 24.7%.

lek. Patryk Jasielski