Skóra atopowa - sposoby łagodzenia dolegliwości. Kompresy i kosmetyki do skóry atopowej

Skóra atopowa - jak łagodzić jej dolegliwości: suchość i świąd? Pomagają kompresy, chłód, stosowanie emolientów, kąpiele lecznicze i unikanie alergenów.

Spis treści

1. Skóra atopowa - jak łagodzić dolegliwości. Emolienty
2. Jak łagodzić suchość skóry atopowej. Kąpiele lecznicze
3. Skóra atopowa: jak łagodzić dolegliwości. Chłód
4. Skóra atopowa: łagodzenie dolegliwości. Nawilżanie powietrza
5. Skóra atopowa: łagodzenie dolegliwości. Odpowiednie ubranie

Jak łagodzić dolegliwości skóry atopowej? Wbrew pozorom nie jest to takie proste, gdyż atopowe zapalenie skóry to – mimo wielu lat badań – nadal choroba mało znana. Choć wiadomo już, że jej źródło tkwi w genach, a uciążliwe objawy wywołuje kontakt z alergenem – pokarmowym, wziewnym lub kontaktowym – to jednak nie do końca wiadomo, który alergen może wywołać lub zaostrzyć objawy u konkretnego pacjenta. Nie ma też na nią jednego, skutecznego lekarstwa. Wiadomo za to, że zarówno w profilaktyce, jak i w stanach zaostrzenia AZS, oprócz leczenia zmian skórnych najlepsze efekty w łagodzeniu dolegliwości skóry atopowej - uporczywego swędzenia oraz suchości - daje unikanie alergenów i właściwa pielęgnacja.

Skóra atopowa - jak łagodzić dolegliwości. Emolienty

Skóra osób chorujących na atopowe zapalenie ma nieco inną budowę, niż osób zdrowych: komórki naskórka nie są wystarczająco dojrzałe i odpowiednio poukładane, brakuje w niej również lipidów spajających komórki i związków wiążących wodę. Słabo utrzymuje więc wodę i szybko się przesusza, jest też silnie nadwrażliwa.

Z tego powodu trzeba ją stale natłuszczać (najlepiej kilkukrotnie w ciągu dnia). Atopik nie może stosować zwykłych kosmetyków, zwłaszcza tych, które zawierają barwniki i substancje zapachowe, będące silnymi alergenami. Do codziennej pielęgnacji przeznaczone są preparaty dedykowane skórze atopowej zawierające emolienty – substancje, które posiadają zdolność wnikania w szczeliny warstwy lipidowej naskórka, gdzie na nowo tworzą barierę ochronną skóry, która zapobiega nadmiernej utracie wody.

Prócz emolientów w składzie takich kosmetyków bywają również kwasy tłuszczowe, skwalen czy mocznik. Ponieważ nie jest łatwo dobrać odpowiedni preparat, wybór warto skonsultować z lekarzem, a na początku najlepiej poprosić w aptece o próbkę - nie ma bowiem gwarancji, że chora skóra będzie tolerować ten konkretny preparat. Gdy dobierzesz odpowiedni, stosuj go kilka razy dziennie (natłuszczające działanie kremów i emulsji emolientowych utrzymuje się bowiem tylko około czterech godzin), nakładając cienką warstwą na skórę bez jej pocierania.

Jak łagodzić suchość skóry atopowej. Kąpiele lecznicze

Dla osób zdrowych kąpiel to przyjemny zabieg higieniczny. Dla atopików natomiast codzienna konieczność i ważny zabieg leczniczy, dzięki któremu można pozbyć się ze skóry tego, co jej potencjalnie szkodzi.

Kąpiele są szczególnie ważne wtedy, gdy choroba jest w fazie aktywnej, bo zwiększają chłonność skóry na preparaty natłuszczające, zmywają resztki preparatów, zaschnięte strupki powstałe na skutek drapania się – dzięki temu emolienty i leki są skuteczniejsze.

By taka kąpiel była skuteczna, woda powinna być pozbawiona chloru, gdyż szkodzi on skórze atopowej. Przed napełnieniem wanny można ją przegotować, jest to jednak uciążliwe, lepiej więc założyć na kran lub rury specjalne filtry.

Woda musi być niezbyt ciepła - zalecana temperatura to nie więcej, niż 30°C, gdyż cieplejsza może wywołać lub nasilić swędzenie. Ponieważ za długi kontakt z wodą również może szkodzić, nie powinna trwać dłużej, niż 5 minut. Do mycia zalecane są delikatne kosmetyki myjące – najlepiej syndety, które mają kwaśny odczyn, dzięki czemu atopowa skóra dość dobrze je toleruje, albo preparaty zawierające emolienty.

Skóry podczas mycia lepiej nie pocierać, niezalecane są też myjki, w których często mnożą się bakterie. Pod koniec kąpieli, już po myciu, do wody warto dolać porcję preparatu natłuszczającego (nie powinno się robić tego wcześniej, bo kosmetyki myjące osłabiają zwykle ich działanie).

Jeśli na skórze jest dużo zmian nadkażonych bakteriami można – po uprzednim kontakcie z lekarzem prowadzącym – dolać do wody pół szklanki podchlorynu sodu, co zmniejsza świąd, albo nadmanganianu potasu, co z kolei zapobiega kolonizacji skóry przez gronkowca złocistego. Po wyjściu z wanny skórę należy lekko osuszyć i w jeszcze wilgotną obficie wmasować emolient – im go więcej, tym lepiej, bo daje to efekt szybkiego ochłodzenia skóry, co zmniejsza świąd.

Skóra atopowa: jak łagodzić dolegliwości. Chłód

Jednym z czynników silnie zaostrzających zmiany skórne podczas AZS jest ciepło. Drugim – pot, którego składniki są dla atopików silnie alergizujące i nasilają swędzenie. Warto więc zadbać, by skóra pociła się minimalnie. Antyperspiranty nie pomogą, a wręcz mogą zaszkodzić.

Bezpieczniej jest zadbać o to, by ubranie zawsze było dopasowane do pogody, a w zanadrzu mieć chłodny żelowy kompres, który w razie potrzeby można będzie przyłożyć do skóry, lub schłodzony pojemniczek z wodą termalną (z Uriage, La Roche Posay, Avene czy Vichy). Wody termalne mają właściwości łagodzące zmiany skórne, w tym te o podłożu atopowym, warto więc uwzględnić je w codziennej pielęgnacji.

Gdy skóra swędzi lub jest rozgrzana, można ją spryskać taką wodą, a następnie przykryć papierowym ręcznikiem lub chusteczką higieniczną i znów spryskać, co da efekt kompresu chłodzącego.

Skóra atopowa: łagodzenie dolegliwości. Nawilżanie powietrza

W sezonie grzewczym atopikom szkodzi również suche powietrze w pomieszczeniach – mniej wilgoci w otoczeniu, tym skóra mocniej się przesusza, a więc i swędzi.

Dolegliwości nieco złagodzi nawilżenie powietrza do optymalnego poziomu, który wynosi 45-55 proc. Ale nie więcej – udowodniono, że wilgotność powietrza sięgająca powyżej 60 proc. może być przyczyną zaostrzenia się objawów AZS, gdyż wtedy w szalonym tempie zaczynają mnożyć się pleśnie i równie szkodliwe dla atopika roztocza kurzu domowego. Najbezpieczniejszy dla atopika będzie specjalny nawilżacz z funkcją pomiaru wilgotności.

Skóra atopowa: łagodzenie dolegliwości. Odpowiednie ubranie

Chorej, podrażnionej i swędzącej skórze pomóc mogą również ubrania. Te na dzień powinny być z bawełny lub lnu, bez sztywnych szwów, które mogłyby drażnić. Najlepsze są białe lub w stonowanych kolorach, gdyż atopowa skóra zwykle źle reaguje na barwniki do tkanin (chyba, że są to barwniki atestowane i bezpieczne dla alergików).

Na noc najlepsza jest wygodna, luźna i przewiewna piżama. Tkaniny, z którymi skóra ma bezpośredni kontakt, muszą być czyste i często prane – to ważne zwłaszcza jeśli nakładasz na ciało tłuste maści i emolienty, które osadzają się również na ubraniach czy pościeli. Trzeba je prać w proszkach lub płynach dla alergików, najbezpieczniej w takich, które opatrzono stosownymi certyfikatami bezpieczeństwa, a w pralce włączyć program prania dla alergików lub podwójnego płukania.

Katarzyna Hubicz